Twaalf jaar geleden haalde mijn vrouw Jetty me over om mee te doen aan een Insight Dialogue retraite die door de SIM werd georganiseerd o.l.v. de Amerikaanse retraitebegeleider Gregory Krame, auteur van het inmiddels in het Nederlands vertaalde en door uitgeverij Asoka uitgegeven boek Insight Dialogue. Ik was terughoudend; ik wilde eigenlijk liever een weekje thuis zijn. Ik had (sinds 1979) al veel retraites gevolgd, waarvan sommige met een lengte van drie maanden. Al deze retraites waren stilteretraites geweest, met slechts een korte uitwisseling met de leraar elke twee of drie dagen. Ik kon niet geloven dat een korte retraite van zeven dagen veel zou bijdragen in mijn beoefening.

In de retraite met Gregory raakte ik vertrouwd met de zes richtlijnen die bij Insight Dialogue (ID) gebruikt worden voor interpersoonlijke mindfulnessbeoefening in twee- of meertallen: Pauzeren, Ontspannen, Openen, Vertrouwen en Afstemmen op het Opkomen, Aandachtig Luisteren en de Waarheid Spreken. Met deze richtlijnen werden we uitgenodigd specifieke levensgebieden te verkennen, zoals verlangen en vergankelijkheid.

Het werd uiteindelijk een van de meest onthullende retraites die ik in vele jaren had gevolgd. Ik werd me bewust van allerlei innerlijke patronen en emoties, die in ‘normale’ stilte-retraites veel meer verscholen blijven. Het was confronterend en tegelijkertijd ook heel verruimend. Het oefenen met de zes richtlijnen hielp en helpt me om communicatie veel meer te integreren als een waardevol veld voor de beoefening.

Gregory is duidelijk geïnspireerd door het boeddhisme; het ID-programma ademt dan ook een boeddhistische sfeer uit en gebruikt bijvoorbeeld veel begrippen die ook gevonden kunnen worden in het Theravada-boeddhisme. Ik was heel blij toen ik een paar jaar later hoorde dat Florence Meleo-Meyer en Phyllis Hicks ook een meer seculiere communicatietraining hadden ontworpen, geïnspireerd vanuit Insight Dialogue en met toestemming van Gregory. Dit programma heet officieel IMP (Interpersonal Mindfulness Practice) of Interpersoonlijke Mindfulness in het Nederlands en wordt geleidelijk aan meer gebruikt in de gezondheidszorg en andere werkvelden. Bij het Centrum Integrale Psychiatrie in Groningen is inmiddels onderzoek verricht, we hopen dat dit binnenkort gepubliceerd wordt.

Beide programma’s bieden een verdiepende rijkdom in de grillige wereld van het communiceren, waar we zo gauw verstrikt raken in beperkende gewoontes en innerlijke patronen. Ze brengen een vernieuwende dimensie aan in de beoefening van meditatie en hebben iets hoopvols: mindful communiceren kunnen we leren! Mogelijk drukt het volgende gedicht ‘Luisteren is al voldoende’ van Marinus van den Berg iets uit van de waarde van een van de zes richtlijnen: Aandachtig Luisteren (of Luisteren met het Hart).

Je denkt misschien dat je wat moet zeggen.
Je denkt misschien dat je me moet opvrolijken.
Je wilt me misschien weer zien lachen en genieten.
Je denkt misschien dat je moet troosten en adviseren.

Wat ik vraag is dit: wil je nog eens en nog eens
luisteren naar mijn verhaal, naar wat ik voel en denk.
Je hoeft alleen maar stil te zijn,
mij aan te kijken, mij tijd te geven.

Je hoeft mijn verdriet zelfs niet te begrijpen.
Maar als het kan slechts te aanvaarden
zoals het voor mij voelt.

Je luisterend aanwezig zijn
zal mijn dag anders maken. 

Lees ook de andere artikelen op Vipassana.nu.